توت فرنگی و خواص درمانی آن

توت فرنگی

نام فارسی: توت فرنگی

نام انگلیسی: Strawberry

نام علمی: Fragaria vesea

نام فامیلی (تیره): گل سرخیان  Rosaceae

نام کردی: تفه فه ره نگی- تووفه ره نگی ی

نام عربی: فراوله � شلیک

     گیا هان تیره گل سرخیان دارای خانوادۀ بسیار بزرگی است، که خود به زیر گروههای مختلفی تقسیم می شوند. گیاهان این تیره علفی یا چوبی بوده،برگها آنها معمولاً متناوب، ساده یا مرکب،اغلب با کناره های مضرس و دارای گوشواره است. گل آذین به صورتهای مختلف، و گلها دوجنسی و منظم است. هر گل دارای 4 تا 5 کاسبرگ، به ندرت 9 عدد که به صورت آزاد یا پیوسته و گاهی همراه با کاسبرگهای فرعی دیده می شوند. گلبرگها به تعداد صفر تا پنج عدد، به ندرت 9 عدد، پرچمها به تعداد زیاد یا 4 عدد، به ندرت کمتر، برچه یک عدد تا تعداد زیادی برچۀ جدا و یا 2 تا 5 عدد برچه پیوسته، یک تخمک یا بیشتر ،تمکن محوری، حاشیه ای یا قاعده ای و میوۀ آنها برگه، فندقه،شفت و یا شفت مانند است.

   توت فرنگی دارای گلهای سفید بوده و دارای دو نوع پرورش یافته و وحشی می باشد. نوع پرورش یافته در باغات حاصل می شود و کمتر خواص دارویی دارد ولی نوع وحشی آن در جنگلها می روید. برگهای توت فرنگی وحشی سه برگچه ای و سبز روشن است. گلهای آن مانند سایر گیاهان وحشی تیره گل سرخیان پنج گلبرگ سفید رنگ که جام سفید رنگی را تشکیل می دهند و پنج کاسبرگ دارد که در وسط آن اندامهای نر و ماده قرار دارند.  

 میوۀ توت فرنگی وحشی بسیار خوش طعم است. با وجود ظرافت بوته گیاه رشد و تکثیر آن نه تنها بوسیله تخم بلکه به وسیله ریشه های نابجا صورت می گیرد. این ریشه ها از ساقه خزنده آن خارج شده و در فاصله دورتری در زمین فرو رفته و به زودی گیاه جدیدی را بوجود می آورند. میوه توت فرنگی در تابستان می رسد. ریشه توت فرنگی سیاه رنگ است. قسمتهای مورد استفاده توت فرنگی ریشه،برگ و میوۀ آن است.توت فرنگی سرشار از ویتامینهای B, C ،قند،سلول،مواد چربی و آلبومی نوئید است. دارای آهک، فسفر،منیزیم،پتاسیم،سدیم ،سیلیس،ید و قندی به نام لولوز است.

 واژه فارسی توت فرنگی چیا لک است ولی به آن چیلک و چیلم هم می گویند. در زبان ترکی به چیکلک معروف است، در تنکابن به لیدانه، در گیلان به جمیل شهرت دارد، اعراب به ان فراوله و شیلیک می گویند.اسامی دیگر توت فرنگی عبارتند از:جنبل، خیره،شاکله و ولوش زمینی.

  توت فرنگی در زبان لاتین به Fragaria Vasca ، در زبان انگلیسی به Strawberry ، در زبان فرانسه به Fraisier و در زبان آلملنی به Erdbeere شهرت دارد.

  خواص دارویی گیاه توت فرنگی

     خوردن توت فرنگی باعث دفع یرقان و تصفیۀ خون و کاهش فشار خون می گردد، توت فرنگی برای انواع خارش چشم، چه عصبی و چه خونی مفید است و گویند اگر برگ توت فرنگی را با برگ آلوچه و برگ زالزالک (هرکدام100 گرم) کوبیده و هر روز یک قاشق غذا خوری در 250 سی سی آب جوشانده و مصرف کنیم. برای دفع انواع جوش های مجرب و مفید دانسته شده، همچنین خوردن توت فرنگی با آب طالبی برای زخم روده و زخم اثنی عشر مؤثر است ( هر روز از هر دو یک استکان به مدت یک هفته).

 (1دفع سنگ کلیه و مثانه با توت فرنگی: خوردن آب صافی شده جوشانده برگهای توت فرنگی به عنوان دارویی مؤثر جهت رفع سورش ادار و رفع بند آمدگی ان توصیه می شود. همچنین جهت دفع سنگ کلیه و مثانه خوردن روزانه 300 تا 500 گرم میوه تازه توت فرنگی مفید و مؤثر است.

 (2درمان بیماریهای خونی با توت فرنگی: توت فرنگی به دلیل داشتن در صد بالایی از املاح معدنی از قبیل گلوکز،سیلیس،آهن،فسفر ،منیزیم،مواد پروتئینی و قلیایی و غیره نقش بسیاری در درمان بیماریهای خونی بویژه کم خونی ،تصفیه کردن خون و تنظیم فشار خون دارد.

الف) رفع غلظت بالای خون: از کلیه اجزاء توت فرنگی نظیر ریشه، برگ و میوه آن به صورت مختلف از جمله به شکل شربت، جوشانده، عرق و مربا جهت صاف نمودن خون و کاهش غلظت آن استفاده می شود. این خاصیت توت فرنگی بدلیل وجود مواد حاوی پکتین در میوه آن و نقش این مواد در کاهش کلسترول(چربی) خون و همچنین وجود مواد قندی از نوع لولوز که برای افراد دیابتی بسیار مفید است، می باشد.

ب) تنظیم فشار خون: جهت پائین آمدن فشار خون بالا و تنظیم آن ،30 گرم از ریشه و برگ خشک توت فرنگی را در یک لیتر آب به مدت 5 دقیقه بجوشانید، سپس آب انرا صاف نموده و روزانه دو فنجان آنرا در دو وعده صبح و عصر میل کنید.

ج) درمان کم خونی: جهت درمان کم خونی 100 گرم میوه توت فرنگی را با نیم لیتر شیر مخلوط کرده با کمی شکر آنرا شیرین کرده و میل کنید. همچنین می توانید 50 گرم توت فرنگی را با دو قاشق مربا خوری خامه تازه مخلوط کرده کمی شکر به آن اضافه نموده و میل کنید.

3) نقش توت فرنگی در جبران ویتامین ها و املاح معدنی مورد نیاز بدن: توت فرنگی سرشار از املاح مواد معدنی مورد نیاز بدن نظیر پتاسیم، سدیم، آهن، آهک، اسید سالیسیلیک و ویتامین ث است. همچنین به علت وجود سیلیس کافی در توت فرنگی مصرف آن به افرادی که از سرطان و تصلب شرایین (سفتی و سختی رگها) رنج می برند توصیه می شود. مصرف توت فرنگی به علت وجود درصد بالایی پتاسیم در آن (180 میلی گرم در هر صد گرم میوه آن ) موجب رفع قولنج اعصاب، تقویت عمل روده و قلیایی ساختن مزاج می گردد.

4) درمان آسم با توت فرنگی: اگر فردی دچار حملات آسمی (تنگی نفس)، شده 20 گرم برگ توت فرنگی رابا 20 گرم ریشه شیرین بیان خرد شده مخلوط کرده ،در یک لیتر آب جوشانده و آب صاف شده آنرا صبح و عصر میل کند موجب از بین رفتن تنگی نفس او می شود.

5) نقش توت فرنگی در تولد نوزاد پسر: توت فرنگی میوۀ است که ترشی خون را از بین برده و محیط بدن را قلیایی می کند. به همین دلیل چنانچه خانمی چند ساعت قبل از آمیزش مقداری از این میوه را بخورد دهانه رحم او قلیایی شده و کروموزمهای دختر را از بین می برد و محیط رحم را برای پرورش پسر آماده می سازد.

       توت فرنگی داری خواص درمانی دیگری می باشد که به  تعدادی از آنها اشاره می کنیم:

    رفع ضعف اعصاب با توت فرنگی، معالجه بی اشتهایی و لاغری با توت فرنگی، نقش توت فرنگی در درمان نقرس، درمان گلو در و آنژین با توت فرنگی، رفع اسهال با توت فرنگی، از بین بردن کرم روده با توت فرنگی، کاهش میزان صفرا با توت فرنگی، رفع نارسایی کبد با توت فرنگی، پماد نرم کننده و روشن کننده پوست توت فرنگی، لوسیون و امولسیون برگ ، ریشه و گل توت فرنگی، خمیر دندان توت فرنگی، محلول زیبایی پوست با توت فرنگی، تهیه ماسک ضد لک و کک مک پوست توت فرنگی، شربت-دلستر-مربای-سرکه-سکنجبین-چای برگ-مارمالاد-شیرینی-لیموناد-نوشیدنی مقوی-کیک توت فرنگی از خصوصیات دارویی توت فرنگی می باشد.

منصور حاصلی (تکنسین گیاه پزشکی)

روانسر - تیر ماه 1389

منابع مورد استفاده

1)      امینی امیر، فرهنگ گیاهان دارویی،چاپ ششم ، سال 84-1383 ، چاپ آمل �چاپ شهر.

2)      راشد محصل دکتر محمد حسن، نجفی مهندس حسین، دخت اکبر زاده مهری، بیولوژی و کنترل علفهای هرز،چاپ اول بهار 1380،ناشر انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.

3)      حاتمی مجید، داروخانه گیاهی و طبیعی،چاپ اول مرداد 1382، ناشر انتشارات انتظار سبز.

4)      اینترنت.