مظهر خالقی خواننده کرد

مظهر خالقی

 مظهر خالقی خواننده‌ مشهور کرد و زاده‌ کردستان ایران است. وی در کنار سید علی اصغر کردستانی و حسن زیرک از برجسته‌ترین و شناخته‌شده‌ترین خوانندگان موسیقی کردی به‌ شمار می‌آید.آهنگ‌های بسیاری از وی با آهنگسازی و تنظیم مرحوم نابغه ملودی - طبق نظر برجسته‌ترین موسیقیدانان ایران - از وی ضبط شده است. اخیرا کتابی از اشعار آهنگهای مشهور وی چاپ شده که‌ هنوز در بازار کمیاب است.از ترانه‌های مشهور وی می‌توان ئه‌گه‌ڕێمه‌وه‌، ئاسۆی کورد، بیرت ده‌که‌م و... را نام برد.مظهر خالقي در شهريور سال ۱۳۱۸ در سنندج - در ميان خانواده اي از مشايخ کردستان - ديده به جهان گشود . در اعوان جواني نخست به مدت ۱۱ سال به آموختن و فراگيري موسيقي اصيل ايراني و تمرين سبک ها و رديف هاي آواز فارسي پرداخت و اولين اجراي آواز او در اواخر دهه سي در راديو سنندج به زبان فارسي ضبط شده است. وي سپس در رشته فيزيک در دانشگاه تهران ادامه تحصيل د ا د و بنا به تحصيلات دانشگاهي ابتدا در دبيرستان هاي تجريش و شميران دبير درس ترموديناميک بود ، اما دوستي با شاد روان انجوي شيرازي او را به راديو کشانيد تا به ترجمه مطالب ادبي و هنري زبان کردي بپردازد و به همراه ديگر هنرمندان کرد � مانند يوسف زماني ، کامکار ، مجتبي ميرزاده ، سواره ايلخاني زاده ، محمد صديق مفتي زاده ، محمد کمانگر ، فريدون مرادي ، شکر الله بابان ، عثمان احمدي ، ابراهيم ستوده ، عابد سراج الديني و...- به ترويج و اشاعه زبان و ادبيات کردي کمک کند.در حين همکاري با ارکستر راديو ، خالقي با اکثر هنرمندان وزارت فرهنگ و هنر مانند " ناصري ، کسروي ، بهاري ، حنانه ، گلسرخي ، شجريان و..." آشنا مي شود و تحت تاثير آنان تجارب و آموخته هايش را سمت و سوئي خاص مي دهد . در همان اوائل فعاليت هنري مظهر خالقي ، حنانه ، کسروي و يوسف زماني ، صداي او را به عنوان صداي ممتازي شتاختند که جنس صدايش شباهت زيادي به غلامحسين بنان ، استاد فقيد آواز ، دارد و با وجود اظهار علاقه خالقي به ادامه اجراي آواز فارسي ، حنانه مانع او مي شود زيرا اعتقاد داشت در ميان فارس ها ، خالقي خوانند ه اي درجه سه مي شود اما نغمه خوش الحان او در ميان کردها بر صدر خواهد نشست! و پيش بيني او واقعيت داشت ، زيرا در اواخر دهه چهل ئ آغاز رسمي فعاليت هنري او در راديو کردي با همکاري ارکستر مشير همايون شهردار - از پيشکسوت هاي هوشمند موسيقي ايراني � آوازهايش با استقبال بي نظير مردم کرد مواجه شد که در اين باره صديق تعريف مغتقد است " خالقي در همان آغاز به اوج شهرت رسيد و همچنان در آن قله افتخار مانده است ".خالقي پس از ضبط و اجراي بيش از ۲۵۰ آهنگ فولکلور و ترانه هاي اصيل کردي ، در اواسط دهه ۵۰ مديريت سازمان راديو و تلويزيون کرمانشاه را عهده دار ميشود و بنا بر يک سوء تفاهم ناميمون در دوران انقلاب ، به اتهام همکاري احتمالي او، به عنوان يکي از مديران ارشد دستگاه دولت شاهنشاهي با سا واک ، دستگير و چند هفته اي زنداني مي شود - و آن بر چسب سياسي و هاله ابهام موجب رنجش خالقي و قهر او از عرصه هنر شد - اما سر انجام بنا به مساعدت اهالي فرهنگ در رفع سو ء تفاهم پيش آمده ،با کمک جلال طالباني از طريق کردستان عراق راهي انگلستان مي شود- زيرا مظهر خالقي و طالباني هر دو دختران ابراهيم احمد ، نويسنده نام آشناي کرد ، را به همسري اختيار کرده اند و اثر معروف زاني گل << درد زايمان ملت >> با ترجمه هاي محمد قاضي ودکتر عرفان قانعي فرد به زبان فارسي در بازار کتاب عرضه شده است - و سالهاي بعد در لندن رحل ا قامت مي افکند و از آن روز تاکنون به ايران بازنگشته است، هر چند بارها به طور رسمي از سوي نهادهاي هنري از وي دعوت شد تا آشتي طلبد و به مام وطن بازگردد ، اما تاکنون با سر عتاب رفته است! هر چند که پخش تصوير و صداي خالقي پس از انقلاب بنا بر دلايل نامعلومي در رسانه هاي رسمي و محلي جمهوري اسلامي ممنوع بوده است.مظهر خالقي آخرين بار در اواخر دهه ۶۰ در يک مجموعه کنسرت دور اروپا به همراهي هنرمنداني مانند سعيد فرج پوري، رضا شفيعيان ، مجيد درخشاني ، رضا قاسمي - نوازنده سه تار و نويسنده داستان ارکستر شبانه � در اجرا ي صحنه ظاهر شد ، اما پس از آن تا به امروز اثر جديدي را اجرا نکرده و همچنان در سکوت وعزلت و اندوه غربت مانده است. هم اکنون پس از تحولات اخير کردستان عراق دست اندر کار تحقيق و نگارش درباره موسيقي کردي است و در عين حا ل مديريت انستيتوي ميراث فرهنگي کردستان عراق را بر عهده دارد. انديشه هنري و سياست حرفه اي خالقي را ميتوان تا حد زيادي به استاد محمد رضا شجريان شبيه دانست ، زيرا همواره از موسيقي مبتذل و غير اصيل پرهيز داشته است و ايجاد محدوديت قانوني دولت براي پخش و اجراي موسيقي اصيل را عامل اصلي ايجاد موسيقي مبتذل و کافه اي مي داند که کمتر جوهر و اصالت موسيقي ايراني را دارد.مظهر خالقي به شدت به حفظ اصالت اخلاقي و هويت هنري در اجراي کار هنري باور دارد و اينکه موسيقي دان متولي فرهنگ و راوي جامعه است و بايد حرمت ان نگه داشته شود.

  امید به اینکه روزی این نابغه آواز کردی که مدتی مدیریت رادیو و تلویزیون کرمانشاه را در اختیار داشت با همت مسئولین و هنرمندان صدای آواز این هنرمند در رادیو و تلویزیون جمهوری اسلامی ایران  پخش شود.

منصور حاصلی - روانسر